Στην ιατρική, τα κύματα υψηλής ενέργειας γνωστά ως ακτινοβολία χρησιμοποιούνται για τη διάγνωση και τη θεραπεία διαφόρων ιατρικών παθήσεων1.
Οι ακτίνες Χ χρησιμοποιούν χαμηλά επίπεδα ακτινοβολίας για να παράγουν εικόνες του σώματος (απεικονιστικός έλεγχος). Αυτές οι εικόνες βοηθούν τον γιατρό σας να διαγνώσει με ακρίβεια την πάθησή σας2.
Η ιονίζουσα ακτινοβολία μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία του καρκίνου. Αυτή είναι γνωστή ως ακτινοθεραπεία. Κατά τη διάρκεια της ακτινοθεραπείας, φωτόνια υψηλής ενέργειας (ακτίνες Χ ή ακτίνες γάμμα) ή σωματίδια (νετρόνια, πρωτόνια και ηλεκτρόνια) χρησιμοποιούνται για την καταστροφή του DNA στα καρκινικά κύτταρα, το οποίο βοηθά στην αναστολή της ανάπτυξης του καρκίνου3.
Για να κατανοήσουμε πώς λειτουργεί η ακτινοθεραπεία, θα βοηθήσει να γνωρίζουμε ότι τα φυσιολογικά κύτταρα αναπτύσσονται και διαιρούνται ακολουθώντας διαδοχικές φάσεις ενός κύκλου. Αυτό συμβαίνει σε όλα τα κύτταρα και σε συνεχή βάση. Ο κυτταρικός κύκλος σε φυσιολογικά κύτταρα είναι αυστηρά ελεγχόμενος. Ωστόσο, αυτός ο έλεγχος μπορεί να χαθεί σε κύτταρα που είναι καρκινικά, οδηγώντας τα σε ταχεία κυτταρική διαίρεση και ανεξέλεγκτο πολλαπλασιασμό4.
Η ακτινοθεραπεία καταστρέφει το DNA του κυττάρου στη φάση εκείνη του κυτταρικού κύκλου κατά την οποία το κύτταρο διαιρείται. Τα ταχέως διαιρούμενα κύτταρα, όπως τα καρκινικά, είναι τα πιο ευαίσθητα στην ακτινοβολία – έτσι καταστρέφει πρώτα αυτά τα κύτταρα. Η ακτινοθεραπεία προκαλεί διακοπή του κυτταρικού κύκλου και αποτρέπει τον κυτταρικό πολλαπλασιασμό και την ανάπτυξη του όγκου, ωστόσο μπορεί επίσης να επηρεάσει τα κύτταρα των φυσιολογικών ιστών που διαιρούνται με βραδύτερο ρυθμό. Για το λόγο αυτό, η ακτινοθεραπεία συνήθως στοχεύει μόνο στα καρκινικά κύτταρα, για τη μείωση των παρενεργειών3.
Ακτινοθεραπεία σε πρώιμο καρκίνο του μαστού
Ακτινοθεραπεία σε μεταστατικό καρκίνο του μαστού
Όταν ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί σε άλλα μέρη του σώματος, μπορεί να χορηγηθεί ακτινοθεραπεία για να συμβάλλει στη συρρίκνωση του όγκου ή στην ανακούφιση των συμπτωμάτων5
Για παράδειγμα:
Στον καρκίνο του μαστού, η ακτινοθεραπεία συνήθως χορηγείται από ένα μηχάνημα που εκπέμπει δέσμες ακτινοβολίας απευθείας στην περιοχή όπου βρίσκεται ο όγκος (εξωτερική δέσμη ακτινοβολίας)8.
Μπορεί να προσφέρονται διάφοροι τύποι ακτινοθεραπείας. Αυτές περιλαμβάνουν ακτινοθεραπεία ολόκληρου του μαστού ή μερική ακτινοθεραπεία μαστού. Θα συζητήσετε με τον γιατρό σας σχετικά με το ποια μέθοδος είναι πιο κατάλληλη για τον τύπο του καρκίνου του μαστού σας. Τα προγράμματα ακτινοθεραπείας για το μεταστατικό καρκίνο του μαστού είναι διαφορετικά από αυτά που μπορεί να έχετε ήδη δεχθεί8.
Εάν χρειάζεστε ακτινοθεραπεία, θα πρέπει να επισκέπτεστε το τμήμα ακτινοθεραπείας του νοσοκομείου. Μπορεί να κάνετε μία θεραπεία την ημέρα για μερικές ημέρες ή για μερικές εβδομάδες. Κάθε θεραπεία ονομάζεται κλάσμα και διαρκεί λίγα λεπτά8.
Η ακτινοθεραπεία μπορεί να προκαλέσει παρενέργειες. Αυτές μπορεί να διαφέρουν από άτομο σε άτομο και εξαρτώνται από τον τύπο της ακτινοθεραπείας και τα όργανα-στόχους8. Συζητήστε με τον γιατρό σας σχετικά με τις πιθανές επιπτώσεις της ακτινοθεραπείας και τις καλύτερες θεραπευτικές επιλογές για εσάς
Βιβλιογραφία
1. Omer H. Radiobiological effects and medical applications of non-ionizing radiation. Saudi J Biol Sci. 2021 Oct;28(10):5585-5592. doi: 10.1016/j.sjbs.2021.05.071
2. National Institute of Biomedical Imaging and Bioengineering. X-rays. https://www.nibib.nih.gov/science-education/science-topics/x-rays Accessed June 2024
3. Radiation Therapy Is Used to Treat Cancer. https://www.cancer.org/cancer/managing-cancer/treatment-types/radiation/basics.html Accessed June 2024
4. Cooper GM. The Cell: A Molecular Approach. 2nd edition. Sunderland (MA): Sinauer Associates; 2000. The Development and Causes of Cancer. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK9963/ Accessed June 2024
5. Cancer Research UK https://www.cancerresearchuk.org/about-cancer/treatment/radiotherapy/symptoms/what-is-radiotherapy-to-relieve-symptoms Accessed June 2024
6. Johnstone C, Lutz ST. External beam radiotherapy and bone metastases. Ann Palliat Med. 2014 Apr;3(2):114-22. doi: 10.3978/j.issn.2224-5820.2014.04.06
7. Park, K., Bae, G.H., Kim, W.K. et al. Radiotherapy for brain metastasis and long-term survival. Sci Rep 11, 8046 (2021). https://doi.org/10.1038/s41598-021-87357-x
8. Mayo Clinic. Radiation therapy for breast cancer. https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/radiation-therapy-for-breast-cancer/about/pac-20384940 Accessed June 2024